Meslek Seçiminde Ailenin Etkisi

Gencin meslek tercihinde ailenin çok büyük bir etkisi vardır. Ailenin ekonomik olanakları ile kültür düzeyinin, gencin meslek seçimini olumlu veya olumsuz yönde etkilediği bir gerçektir. Araştırma bulguları göstermiştir ki, ekonomik ve kültürel düzeyi yüksek olan ailelerde gençler, yetenek ve ilgileri doğrultusunda meslek seçme şansına sahip olabilmekte, ailelerinden destek görmektedirler. Ekonomik ve kültürel olanakları elverişsiz olan ailelerde gençler, kısa zamanda büyük kazanç getireceği veya itibar sağlayacağı düşünülen işlere yönlendirilmektedirler.

Aile baskısının egemen olduğu hallerde ve mesleğin babadan oğla geçmesi şeklinde geleneğin sürdürüldüğü ailelerde, gence, baba mesleğini devam ettirmesi için baskı yapıldığı görülmektedir. Bu ailelerde çocuk, küçük yaştan itibaren baba mesleğini seçecek şekilde koşullandırılmaktadır. Koşullandırma veya baskı yoluyla eğitilen gencin, ya baba mesleğine yöneldiği, ya da ailesine baş kaldırarak, idealindeki mesleğe sahip olabilmek için ortamından uzaklaştığı gözlenmektir.

Bazı aileler, kendi çocukluk veya gençliklerinde yapamadıklarını, çocuklarının yaşamında gerçekleştirmeğe çalışırlar. Baba, gençliğinde sahip olamadığı bir meslekte oğlunu görmek için ona baskı yapar. Anne, okuyup çalışamadığı için, kızının okumasını ve meslek sahibi olmasını ister, onu sürekli zorlar. Zorlama sonucu gencin, baba veya anne isteğine boyun eğdiği ya da isyan ettiği görülür.

Bazı ailelerde de, çok erkenden çocuklara bazı işlerin önemli ve itibarlı, bazılarının önemsiz ve değersiz olduğu söylenir. Bu da aile içinde bazı meslekler hakkında ön yargıların oluşmasına yol açar. Böylece aile, dolaylı bir biçimde, gencin meslek tercihini etkilemiş olur. Sözü geçen bu aile modellerinde, birey-meslek uygunluğu göz önünde bulundurulmadığından, ne gencin başarısı düşünülür, ne de mutluluğu. Burada önemli olan ailesinin isteklerinin gerçekleşmesi, ailenin yapmış olduğu meslek seçiminin genç tarafından benimsenmesidir.

Bazı ailelerde görülen bir başka hatalı davranış da, meslek seçiminde gencin tamamen yardımsız, desteksiz ve başıboş bırakılmasıdır. Çocuklarına bu konuda rehberlik edemeyen aileler, onların meslek tercihine ilgisiz kalmakla, sorumluluktan kurtulmuş olduklarını zannederler.

Çocuklarının gelişiminde olumsuz etkileri olan bu ailelerin yanı sıra, meslek seçimi konusunda, çocuğuna yol gösterici olmaya çalışan, onun yetenek, bilgi, beceri ve ilgilerini göz önünde tutarak rehberlik eden, hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan aileler de vardır. Kendi arzu ve özlemlerine ters düşse de çocuğunun seçimini onaylayan ve ona destek olan aile de yok değildir. Sayıları çok olmamakla birlikte, bilgili ve bilinçli bir şekilde, çocuğunun meslek seçimini olumlu yönde etkileyen ailelerin varlığı da inkâr edilemez. Ancak pekçok iyi niyetli ve anlayışlı anne-baba, bu konuda çocuğuna yardımcı olamamanın sıkıntısı içindedir. Çünkü meslek seçme sorununun kendiliğinden çözümlendiği artık çok gerilerde kalmıştır.